Schrijf het refrein van een smartlap over een thema naar je eigen keuze. Doorloop de volgende stappen:

• • kies een bestaande melodie waarvan je denkt dat die voor iedereen in jouw omgeving mee te zingen is (omdat iedereen de melodie kent, omdat die gemakkelijk te zingen is).
  • stel vast welke woorddelen in die tekst op die bestaande melodie een klemtoon krijgen in dat refrein, en welke niet. Dat is het ritme waarop je de tekst moet schrijven. Noteer dat ritme – we nemen de eerste regel van het Wilhelmus als voorbeeld – door de woordendelen met heffingen vet te maken, en de woorddelen zonder heffingen niet: Wilhelmus van Nassouwe, en dan een notatie te maken als deze:  ◡ – ◡  – ◡ – ◡  om dat patroon weer te geven. Kijk voor het vaststellen van het ritme in je refrein eventueel naar uitleg in de Liederenbank) of Lessen in lyriek van Bronzwaer.
  • kies een thema dat je uit je eigen leven haalt. Wie of wat heeft je eens zo erg dwarsgezeten dat je er nu nog chagrijnig, slecht gehumeurd over bent? Vergroot het leed dat je meemaakte voor een optimaal ‘te’-effect.
  • kun je woorden of beelden vinden die dat verdriet aan een ander kunnen uitleggen en overdragen?
  • kun je die woorden en beelden opschrijven in zinnen die hetzelfde ritme hebben als het refrein dat je als voorbeeld hebt genomen?

Lees en bekijk van André Hazes het lied ‘De vlieger’, met als refrein: “Ik heb hier een brief voor mijn moeder/Die hoog in de hemel is/Deze brief bind ik vast aan m’n vlieger/Tot zij hem ontvangt/Zij die ik mis”.

• het lied begint vanuit het perspectief van de vader, maar vanuit wiens perspectief is het refrein geschreven? Waarom zou dat zo gedaan zijn?
• waarom zou het versturen van een brief zo centraal zijn gezet in het refrein?

Herschrijf je nu je refrein uit de eerste schrijfopdracht. Kun je dat refrein verbeteren door ook iets te doen met perspectief(wisselingen). Wordt je tekst sterker als je het perspectief veranderd vanwaaruit je schreef?

Beoordeel je eindproduct met deze matrix.

Meer lezen?

• Jansen, C., & M. Meijer Drees,  “Kleine Jantje kreeg een vlieger”. Oor die ontwikkeling van die Nederlandse en die Afrikaanse smartlap ,  Tydskrif vir Nederlands en Afrikaans 13 (2006), 112-128.
• B. Ros, ‘Op de bres voor smartlap en kinderlied. Interview met Louis Grijp‘, Literatuur zonder leeftijd. Jaargang 16 (2002), 523-527.
• 10-delige cursus smartlappen leren schrijven van Susan van der Schoor.
• Liederenbank, met ruime keuze aan bestaande smartlappen.
• J. Klöters, Huilen is voor jou te laat …: Levensliederen en smartlappen. Amsterdam 2004.
• lemma ‘smartlap’ op wikipedia