Geboortekaartje
Op een geboortekaartje staat weinig, maar wel veelzeggende tekst. De schrijver A.F. Th. van der Heijden beschrijft in zijn roman Tonio het geboortekaartje van zijn zoon:
Toen de ogen van de kleine blindeman [=Tonio] eenmaal wijdopen gingen, keken ze je net zo rond en gericht aan als de o’s die vetgedrukt op het geboortekaartje stonden.
Op het geboortekaartje van Tonio stond dus een naam die veelzeggend bleek, in een vorm die ook iets zijn over Tonio.
Geboortekaartjes sturen Nederlanders pas vanaf c. 1900, en in het begin zagen ze er veel zakelijker uit dan het kaartje dat voor Tonio gemaakt werd. Met name na 1970 werden teksten en vormgeving veel speelser. Soms wordt de term ook wel figuurlijk gebruikt: de akte waarin de vrede van Munster in 1648 werd gesloten, wordt ook wel ‘het geboortekaartje van de staat Nederland‘ genoemd.
Voor je begint met schrijven: wil je eerst meer weten over het genre ‘geboortekaartje’, kijk dan op de site van Beeld en geluid. Wil je wat voorbeelden van een vertaling lezen, kijk dan hier.
Schrijf zelf de tekst van een geboortekaartje, voor een geboorte naar eigen keuze.
- ga uit van de geboorte van een kind (dus niet van een figuurlijke geboorte);
- denk goed na over het perspectief dat je kiest. Kondig je de geboorte van je eigen (toekomstige) kind aan? Of dat van je buren, of van je oom of tante, of van je broer of zus. Kies voor een tekst die je perspectief heel duidelijk maakt. Dus iets als: ‘Als trotse broer …..’;
- denk goed na over wat je aan gevoel of gedachte over wilt dragen op degene die het geboortekaartje leest. Breng vooral dat gevoel of die gedachte goed onder woorden.
De onderzoeker Morée ondervroeg in 1987 een aantal Nederlandse vrouwen die in de jaren 1950-1960 kinderen kregen, en voor die kinderen ook geboortekaartjes schreven.
- Lees een gedeelte uit een artikel van onderzoekster Morée.
- Eén van de vrouwen die Morée sprak, koos heel bewust voor een bepaalde tekst op het geboortekaartje. Ze liet in die tekst ook wat gebruikelijke woorden weg. Waarom deed ze dat, en met welk effect?
Lees nu je eigen tekst voor een geboortekaartje nog eens door.
- heb je in die tekst wel of niet gebruik gemaakt van gebruikelijke formuleringen voor geboortekaartjes?
- zo ja, zou je daar nog wat van af kunnen wijken, en je tekst er nog veelzeggender mee kunnen maken?
- zo nee, zou je daar (meer) gebruik van kunnen maken, en je tekst er nog veelzeggender mee kunnen maken?
Je kunt je eindproduct beoordelen met deze matrix.
Bronnen
- B. Wassink en H. Prock, Boeken in brand. De gevolgen van brandschade voor het papieren erfgoed.
- J. Noorlandt, Jongen of meisje. Culturele aspecten van 100 jaar geboortekaartjes. Rhenen 2019.
