Dystopie
Een dystopie is een soort tekst (genre) waarin een nare of zelfs gruwelijke toekomstige wereld wordt beschreven waarin je niet zou willen leven. Een dystopie is het tegenovergestelde van een utopie. In een utopie lees je over de ideale wereld van de toekomst.
Je ziet het genre dystopie veel gebruikt worden door schrijvers van science fiction. Deze laten hun verhaal afspelen in verwoeste werelden waar een nucleaire oorlog heeft gewoed, of waar robots de mensheid overheersen.
Maar je kunt als schrijver ook een dystopie bedenken, die is ontstaan omdat alledaagse activiteiten uit de bestaande wereld van nu uit de hand zijn gelopen. Een wereld waarin: de regering alle ziekenhuizen heeft gesloten, omdat ze de kosten te hoog vond. Of een wereld waarin iedereen vast thuiszit omdat alles online verkrijgbaar is, of het vuilnis niet meer wordt opgehaald. De Netflix-serie ‘Black Mirror’ laat bijvoorbeeld zien wat er gebeurt als technologie helemaal losgaat, en niet langer door mensen wordt beheerst.
Om zo’n dystopie te bedenken, moet je eigenlijk anders naar de bestaande wereld gaan kijken. Wat zou er gebeuren als bepaalde dingen die we gewoon vinden, zouden verdwijnen? Tijdens de lockdowns in de coronacrisis van 2020 en 2021 hoefde je niet eens meer iets te bedenken, want toen hadden veel mensen het idee dat ze in een dystopie waren beland omdat veel alledaagse dingen niet meer konden. Iedereen zat opgesloten in huis en bijna alle leuke dingen, zoals sporten, uitgaan en vrienden bezoeken, mochten niet meer. Dat was zwaar, en velen hadden verdriet over hoe hun wereld eruit zag, ook al stonden alle huizen nog overeind en deed de verwarming het gewoon.
Leuk is het dus niet voor de lezer, een dystopie. Waarom schrijven we dan toch? Een dystopie schrijf je om mensen te waarschuwen. Wat gebeurt er als iets wat al bestaat, zich ontwikkelt zonder dat we er grenzen aan stellen?
Kijk eens goed om je heen, op school, in je leven, en bedenk: welk onaangenaam verschijnsel valt mij op, welke ontwikkeling zie ik die mij niet bevalt?
Voorbeeld.
– Er wordt wel eens een jas gestolen bij mij op school.
Wat zou er gebeuren als deze ontwikkeling doorzet?
Voorbeeld.
– Niemand zou meer een jas durven ophangen, dus houdt iedereen zijn jas aan in de klas, waardoor iedereen het te warm krijgt om zich te kunnen concentreren. Of leerlingen worden bedreigd om hun jas af te staan. Of iedereen gaat zonder jas naar school en vat kou.
Bovenstaand voorbeeld is heel simpel, misschien te simpel. Het laat in ieder geval zien dat iets kleins heel vreselijk kan worden als het niet onderweg wordt bestreden of bijgestuurd.
De bekende schrijver Rob van Essen schreef een kort en onheilspellend verhaal over een toekomst die redelijk dichtbij is. Kun je je voorstellen dat dit gauw gebeurt, of al aan de gang is? Lees zijn verhaal: De laatste gewone kassa.
Nu ga je zelf aan de slag. Kies een jaartal in de toekomst waarin jouw dystopie zich gaat afspelen. Dit kan de titel zijn van je verhaal.
Doe onderzoek naar de toekomst op websites als deze (of andere die je zelf ontdekt):
https://www.futuretimeline.net
https://www.brightvibes.com/nl/ingrijpende-voorspellingen-voor-de-wereld-in-2030/
https://www.pocket-lint.com/nl-nl/gadgets/nieuws/142027-technische-innovaties-die-binnenkort-de-wereld-zullen-veranderen
Verbind een klein aantal elementen uit bovengenoemd mini-onderzoek aan het verschijnsel dat je hebt gekozen.
Voorbeeld.
– Verschijnsel: het probleem van gestolen jassen is uit de hand gelopen.
– Jaartal 2070: er zijn politierobots. (Maar misschien zijn die wel racistisch geprogrammeerd).
Lees uit onderstaand artikel Les 1 tot en met 4. (De inleiding hoef je niet te lezen)
Hoe fictie de wetenschap beïnvloedt
Je leest in elk van deze ‘Lessen’, dat schrijvers invloed hebben op de ‘echte’ wereld, en zelfs ontwikkelingen in de wetenschap teweeg kunnen brengen. Ook jouw verhaal kan op een dag waarheid worden. Verhalen verzinnen is dus niet alleen leuk om te doen, het is ook belangrijk om ons voor te stellen waar we naartoe gaan met de wereld.
Zoals hierboven gezegd: een dystopie is er om te waarschuwen. Waar wil jij voor waarschuwen? Schrijf dat op in een of twee zinnen bovenaan je document. Als je even geen richting kunt vinden, helpen deze zinnen je herinneren wat je eigenlijk wilt zeggen.
Begin nu met schrijven. Een tekst van uiteindelijk 500-600 woorden.
Tips:
– Schrijf met een duistere, dystopische ondertoon. Een toekomst om van te gruwen en te griezelen.
– Laat zien dat je thuis bent in het onderwerp. Met andere woorden: dat je je goed hebt ingelezen op de situatie in de toekomst, haar technologieën, hoe de wereld er dan uitziet, etc.
– Denk na en verwerk de oorzaak van deze dystopie. Wat loopt er uit de hand in jouw dystopie?
– Jouw verbeelding is net als de toekomst grenzeloos. Maak gebruik van dit alleenrecht.
Als iedereen klaar is met zijn/haar dystopie:
– Lees ze aan elkaar voor.
– Leg ze volgens een bepaalde orde bij elkaar. Welke toekomst komt eerst, en welke is nog het verst weg?
– Stel bij ieder verhaal de vraag: hoe kunnen we vermijden dat de wereld zo wordt?
Succes!
