Essay
Het woord ‘essay’ komt van het Franse werkwoord ‘essayer’, dat wil zeggen: ‘proberen’. Het genre dankt zijn naam aan de Fransman Michel de Montaigne (1533-1592). In de zestiende eeuw, toen iedereen vertrouwde op kennis uit de bijbel of de klassieken om de mens en wereld te begrijpen, wilde Montaigne proberen of, en hoe hij op zijn eigen pen kon vertrouwen. Kon hij, al schrijvend en denkend, ontdekken hoe hij als mens ten opzichte van de wereld stond?
In een essay in de stijl van Montaigne geschreven, lijkt de schrijver niet zo goed te weten wat hij of zij gaat concluderen. Ervaringen worden beschreven en gedachten hierover ontwikkelen zich al schrijvend. De lezer wordt meegenomen in de gedachtegang van de schrijver. Maar die schrijver oefent nergens dwang uit: je kunt als lezer ook tot heel andere gedachten komen dan de schrijver.
- Voor je begint: wil je eerst meer weten over het genre ‘essay’, kijk dan in het Algemeen letterkundig lexicon.
- Wil je een voorbeeld van een essay van Montaigne, lees dan dit essay.
Je gaat een mini-essay in de stijl van Montaigne schrijven, en neemt daarvoor deze stappen:
- denk na over een ervaring die je aan het denken gezet heeft; iets wat je meemaakte of zag, waar je nog vaak over nadenkt;
- beschrijf die ervaring, en schrijf ook op welke gedachten (de herinnering aan) die ervaring bij je op deed komen;
- dit alles in maximaal 300 woorden.
Lees van Piet Meeuse het essay ‘Een paard‘. Let daarbij op:
- hoe de schrijver een verhaallijn aanbrengt in de beschrijving van zijn ervaring;
- hoe de schrijver het vertelperspectief gebruikt om je als lezer mee te nemen in zijn gedachten over de ervaring.
Zoals je misschien gezien zult hebben in de leesopdracht, gebruikt Meeuse veel woorden die een tijdsverloop in de beschrijving van zijn ervaring aanbrengen. Hij deelt de ervaring zo op in kleinere stukjes. En hij wisselt van vertelperspectief. Hij begint vanuit ‘wij’, maar wisselt op een gegeven moment naar ‘ik’ als hij ingaat op zijn eigen gedachten.
- kijk eventueel naar annotaties bij een fragment uit het essay om wat Meeuse doet nog scherper in beeld te krijgen;
- kijk naar je eigen essay: kun je het op deze punten (verhaallijn, vertelperspectief) zelf nog verbeteren?
Je kunt je essay beoordelen aan de hand van deze matrix.
