Genre, techniek en oefening

Genre, techniek en schrijf- en leesoefening zijn drie pijlers van de Schrijfakademie. Alle oefeningen zijn geordend per genre (Zeer Kort verhaal, Instagramgedicht, Novelle etc.). Elke oefening traint een specifieke techniek (personage, plot, perspectief etc.). Elke oefening is zowel een schrijf- als leesopdracht, want de Schrijfakademie is gebaseerd op het idee dat goede schrijvers goede lezers zijn. Om in elk genre zo goed mogelijk te leren schrijven, leren we je in de Schrijfakademie zoveel mogelijk technieken in zoveel mogelijk genres te gebruiken. Er zijn drie soorten oefeningen:

• Vingeroefeningen: oefen je techniek; hoe kun je dingen het beste opschrijven?
• Stemoefeningen: oefen met inhoud; waarover kun jij het beste schrijven?
• Shine!: je poetst wat je schreef nog meer op, om er lezers voor te gaan zoeken.

Wat we precies bedoelen met genre en techniek leggen we hieronder uit. In elke oefening zitten tips om zelf te leren beoordelen wat je schrijft, en zo wat je schrijft weer te verbeteren. Als je samen met een andere leerling kunt werken, werkt dat schrijven en herschrijven aan de hand van die tips nog beter, want het is altijd iets gemakkelijker om bij een ander te zien hoe het beter kan, dan bij jezelf.

 Genres

Teksten kunnen heel veel vormen hebben, zoals je uit eigen ervaring weet. Een tekst in een schoolboek heeft een andere vorm dan een gedicht, en een gedicht ziet er weer heel anders uit dan een filmscript. Als lezer is dat prettig: je weet ongeveer wat je aan teksten kunt verwachten als je een schoolboek gaat lezen, of een gedicht.

Verschillende vormen teksten noemen we ‘genres’. Je hebt er niet alleen als lezer veel aan, ook als schrijver helpen ze je. Want genres zijn gebaseerd op regels. Als lezer weet je zo ongeveer wat je kunt verwachten als je een schoolboek gaat lezen, omdat schoolboeken er voor elk schoolvak zo’n beetje hetzelfde uitziet. Niet helemaal, binnen het genre ‘schoolboek’ zijn er ook verschillen. Maar de overeenkomsten zijn groter dan de verschillen.

Als schrijver kun je gebruik maken van de kennis die de lezer van een genre heeft: je hoeft een heleboel dingen niet uit te leggen omdat lezers verwachten dat ze die aan zullen treffen. Een roman heeft bijvoorbeeld altijd een titel, een filmscript een overzicht van de personages die in de film een rol spelen. Je kunt met de regels van een genre – wat er normaal altijd in dat genre gebeurt – ook spelen als schrijver. Als iets gebruikelijk is in een genre, en jij doet dat als schrijver niet, valt dat op. Dat is een manier om contact te leggen met de lezer. En dat is waar schrijven uiteindelijk over gaat: de lezer weten te bereiken met wat je te zeggen hebt als schrijver.

 Techniek

Naast genres helpen ook technieken schrijvers om de lezer te bereiken. Een techniek is bijvoorbeeld;  ‘het maken van een spanningsboog’. Die techniek kun je in een verhaal toepassen, of in een filmscript. Maar ook in een genre waarin je dat wat minder zult verwachten; je profielwerkstuk bijvoorbeeld. Technieken verdelen we  onder in: personage(s), plot, perspectief, dialoog, stijl en thema.

De SchrijfAkademie is gebaseerd op ideeën over leren schrijven, die je vindt in:

Daniël Janssen en Lucas van der Deijl, Schrijven voor de wetenschap. Bussum: Countinho, 2019.

Bart van der Leeuw en Theun Meestringa, Genres in schoolvakken. Taalgerichte didactiek in het voortgezet onderwijs. Bussum: Countinho, 2014.

Suzanne van Norden, Iedereen kan leren schrijven. Schrijfplezier en schrijfvaardigheid in het basisonderwijs. Bussum: Countinho, 2018.